Om te weten

Naar aanleiding van het feit dat er nog al eens mensen komen met vragen omtrent legnood bij schildpadden en hagedissen, leek het mij verstandig om hierover eens een stukje op te zoeken.
Om te beginnen heb ik legnood bij schildpadden genomen.
Het hieronder staande artikel is afkomstig van de site van de Nederlandse schildpaddenvereniging.
Ik hoop dat dit stukje wat meer helderheid verschaft.

Ron de Lang

Legnood

Dit artikel is eerder verschenen in De Schildpad. Zwart, J.W.P.F. (1992) Spreekuur: Legnood. De Schildpad 18(3/4): 10-14

Vooral in het voorjaar na de paring (of zelfs zonder paring) zal de vrouwelijke schildpad eieren produceren. Uiteraard zal ze dit alleen doen als ze ook in goede conditie verkeert en ze zich happy voelt in haar omgeving. Het gebeurd soms dat ze wel eieren aanmaakt maar niet kwijt kan. Ze krijgt het dan vaak ook benauwd en ze zal door haar mond gaan ademen. Dit noemen we legnood. Legnood heeft een aantal mogelijke oorzaken zoals:

	Het dier kan geen geschikte plek vinden om de eieren te begraven. Iedere soort heeft zo zijn eigen eisen met betrekking tot de bodembedekking. Zo wil de ene soort vochtige grond terwijl de andere een droge bodem wil. Het is dus van belang dat u weet wat de eisen voor die betreffende soort zijn. Kan het dier geen geschikte plek vinden dan zal ze vruchteloos blijven zoeken. Ze lijkt erg onrustig.
	Sommige mannetjes kunnen na de paring nog steeds hun amoureuze plannen niet opzij zetten en zullen steeds met het vrouwtje proberen te paren. Door het voortdurende stoten van het mannetje is het mogelijk dat ��n of meer eieren kapot gestoten worden. Dit kan een beschadiging van de eileider geven of erger nog een perforatie hiervan met als gevolg buikvliesontsteking.
	Bij een eenzijdige verkeerde voeding is het mogelijk dat het vrouwtje een kalk-tekort krijgt. Zoals u wellicht weet is voor de productie van eieren kalk nodig. Dit moet dan ook in de voeding verschaft worden. Tevens is vitamine D₃nodig. Om die kalk (calcium) op te kunnen nemen. Van groot belang is echter dat het wijfje voordat ze in winterslaap gaat in goede voedingstoestand verkeerd, omdat het natuurlijk maar de vraag is of ze het tekort aan calcium in de periode tussen winterslaap en eiproductie kan aanvullen. Mij lijkt het hier ook op zijn plaats de schildpadden voordat ze in winterslaap gaan te alten onderzoeken op wormen en flagelaten in de darmen. Ze moeten dan hiervoor behandeld worden.
	Het kan voorkomen dat twee eieren tegelijk in de bekkenholte worden geperst, zodat ze samen vastlopen. Het vrouwtje zal dan voortdurend persen op de eieren en het is dan zelfs mogelijk dat een ei breekt, met alle gevolgen van dien.

Wat te doen om legnood te voorkomen c.q. te behandelen:

	Legnood kan een ernstige oorzaak hebben en de gevolgen kunnen ook ernstig zijn. Het is dus zaak dat u naar de dierenarts gaat.
	Zorg er voor dat uw schildpadden gezond de winterslaap ingaan. Dus behandel ze eventueel tegen worden en flagelaten.
	Geef ze voldoende vitaminen en mineralen (zoals bijvoorbeeld in de vorm van Carmix), zodat ze voldoende calcium en vitamine D₃ krijgen.
	Zorg er voor dat de bodem van het verblijf voldoet aan de eisen die een specifieke soort stelt. Hij moet ook diep genoeg zijn zodat de dieren de eieren diep genoeg kunnen ingraven.
	Eventueel kunt u er voor zorgen dat het schildpadden verblijf schuilplaatsen bevat voor het vrouwtje, zodat ze niet constant door het mannetje wordt belaagd.

Indien het vrouwtje haar eieren niet kwijt kan, dan is het belangrijk zo snel mogelijk naar de dierenarts te gaan. Hij kan dan eventueel met een r�ntgenfoto vaststellen of er eieren aanwezig zijn en hoeveel het er zijn en of er misschien eieren achter zijn gebleven. Tevens is het soms mogelijk aanwijzingen te vinden voor een gescheurde eileider.

Als het alleen maar gaat om een remming van het vrouwtje om haar eieren af te zetten kan de arts haar een injectie geven met oxytocine (Phyton) in een dosis van 2-3 IE/kg lichaamsgewicht intramusculair. De eieren zijn dan binnen een half uur te verwachten. Omdat je op de r�ntgenfoto vastgesteld hebt om hoeveel eieren het gaat weet je of er nog eieren achtergebleven zijn.

Als de eieren klem zitten kun je soms door zeer voorzichtige massage van de achterpoten langs de eieren goed proberen te leggen zodat ze daarna wel spontaan komen.

Wanneer de eieren nog niet rijp zijn is de eileider nog niet gevoelig genoeg voor oxytocine. Hierbij is het mogelijk om onderhuids een injectie te geven met een calciumoplossing. Soms heeft dit een gunstig effect en worden de eieren alsnog gelegd.

Indien de eieren beschadigd zijn of misvormd is het nodig de schildpad chirurgisch van haar eieren te verlossen. Ook bij algemene ziekte is dat de aangewezen weg. Dit is bijvoorbeeld mogelijk op de faculteit diergeneeskunde in Utrecht.

Indien er reeds een buikvliesontsteking is ontstaan is de prognose niet goed. Er kunnen dan uitgebreide verklevingen tussen de darmen en andere organen ontstaan, zodat de schildpad uiteindelijk dood gaat. Een enkele keer, als je er snel bij bent, schijnen ze het toch nog te kunnen redden.

Ik denk dat legnood een redelijk vaak voorkomend probleem is en dat u er goed aan doet niet te lang te wachten voordat u naar een dierenarts gaat. Hij kan u helpen en kan bijvoorbeeld alvast een r�ntgenfoto maken. Tevens kan hij u ook doorverwijzen naar Utrecht indien hij zelf niet over voldoende kennis bezit voor wat betreft schildpadden.

Terrapene met legnood

kameleon.jpg (12950 bytes)